Yaş dışındaki emeklilik koşullarını yerine getirenler, Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan alacakları yazıyla işyerinden kıdem tazminatını alıp ayrılabilirler. 2000 – 2008 arasında çalışmaya başlayanlar, 7000 günü doldurduklarında kendi istekleriyle işten ayrılarak kıdem tazminatını alabilirler. Ahmet Kıvanç, Habertürk okurlarının sorularını yanıtladı
EMEKLİ OLMADAN KIDEM TAZMİNATINI NASIL ALABİLİRİM?
2000 yılı ekim ayında SSK başlangıcım var. 7065 prim günüm bulunuyor. SGK’dan “tazminat alabilir” yazısı talep ettim, fakat 25 yılı doldurmadığım için alamayacağımı söylediler. ALO 170’i aradım, “alabilirsin” dediler. Tekrar SGK’ya gittiğimde, oradaki memur ısrarla alamayacağımı söyleyerek yazıyı vermedi. Nasıl bir yol izlemeliyim, nereye başvurabilirim? (Ali A.)
1475 Sayılı Eski İş Kanunu’nun yürürlükteki 14. maddesi uyarınca, yaş dışındaki emeklilik koşullarını yerine getirenler SGK’dan kıdem tazminatı yazısı almak suretiyle işyerinden kıdem tazminatını talep ederek ayrılabilirler.
Buna göre, 8 Eylül 1999 ve öncesinde çalışmaya başlayanlar 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 prim günüyle kıdem tazminatını alabilir.
Sizin gibi 8 Eylül 1999 – 30 Nisan 2008 tarihleri arasında çalışmaya başlayanların kıdem tazminatı yazısı alabilmek için ya 25 yıl sigortalılık süresi ve 4500 prim günü koşulunu birlikte sağlaması, ya da sigortalılık süresine bakılmaksızın 7000 prim gününü tamamlaması gerekir.
30 Nisan 2008 tarihinden sonra çalışmaya başlayanlar ise 5400 prim gününü doldurduklarında, sigortalılık süresi aranmaksızın kıdem tazminatı alabilir. Kısmi emeklilikte 4500 prim günü kademeli olarak 5400’e çıkartıldığından, kıdem tazminatı yazısı alabilmek için doldurulması gereken prim gün sayısı, sigortalı işe giriş tarihine göre şöyle:
01.05.2008 – 31.12.2008 4600
01.01.2009 – 31.12.2009 4700
01.01.2010 – 31.12.2010 4800
01.01.2011 – 31.12.2011 4900
01.01.2012 – 31.12.2012 5000
01.01.2013 – 31.12.2013 5100
01.01.2014 – 31.12.2014 5200
01.01.2015 – 31.12.2015 5300
01.01.2016 + 5400
Siz 7000 günü tamamladığınız için 25 yıl sigortalılık süresini doldurmadan yazı alabilirsiniz. 1999 sonrası çalışmaya başlayanlar henüz yeni yeni kıdem tazminatı yazısı talep etmeye başladıklarından bazı sosyal güvenlik merkezlerinde vatandaşlara olumsuz cevaplar verilebiliyor. Bağlı bulunduğunuz sosyal güvenlik il müdürlüğüne başvurarak talebinizi tekrarlayın. Yazılı talebinize cevap verilmez veya olumsuz cevap verilirse idari işlemin iptali için idare mahkemesine başvurabilirsiniz.
Bu sorunun kesin çözümü için SGK’nın bir genel yazı ile teşkilatı talimatlandırması gerekir.
2008 ÖNCESİ ASKERLİK EMEKLİLİKTE DİKKATE ALINIR MI?
27.02.2004 – 16.05.2005 tarihleri arasında askerlik görevimi yerine getirdim. 2010 yılında kısa süreli sigorta girişim var ve 17.07.2012 tarihinden itibaren memurum. Emeklilik hesabı yapılırken 2008 öncesi askerliğim dikkate alınacak mı, yoksa 2008 sonrası hükümlere mi tabi olacağım? (Mehmet E.)
Borçlanma yapmadığınız takdirde askerliği ne zaman yaptığınızın emekliliğiniz açısından bir önemi yok. Askerliğinizi yedek subay olarak yapmış olsaydınız, Emekli Sandığı’na tabi olurdunuz ve 2008 öncesi kurallara göre emekliliğe hak kazanırdınız. Normal askerlik yapmış olduğunuz için askerlik borçlanması yaptığınızda borçlanma yaptığınız süre kadar sigorta başlangıç tarihinizi öne çekebilirsiniz ancak bu emeklilik yaşınızı öne çekmenizi sağlamaz. Sadece prim günlerinizi artırmanızı sağlar. Prim günü eksiğiniz yoksa borçlanma yapmanız gerekmez.
İKİ AYRI ŞİRKETTE SİGORTALI OLMAK EMEKLİ AYLIĞINI ARTIRIR MI?
22.01.1974 doğumluyum. 18.09.1989 tarihinde stajyer olarak işe başladım. 15.04.1993 tarihinden itibaren primlerim ödeniyor. 9334 gün prim ödemem var. Bildiğim kadarıyla 53 yaşında emekli olabileceğim. Askerlik borçlanmasını kaç gün yaparsam yaşı geri çekebilirim ve ödemesi aylık ne kadar olur?
Aynı kişiye ait 2 ayrı unvanlı şirkette müdürlük yapıyorum. Kendimi bu 2 şirkette sigortalı göstersem emekli maaşını artırabilir miyim? Şu an tek şirkette sigortalı çalışmaktayım. (Aydın K.)
İşe başlama tarihinize göre 53 değil 54 yaşa tabisiniz. Askerliği ne zaman yaptığınızı belirtmemişsiniz. Şayet, 15 Nisan 1993 tarihinden önce yaptıysanız, 6 ay askerlik borçlanması yaptığınızda emeklilik yaşını 53’e çekebilirsiniz. Askerlik borçlanmasını en düşük tutardan yaptığınızda günlük 53.37 TL, 6 ay için de 9 bin 608 TL prim ödemeniz gerekir.
Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirilen prime esas kazançlar asgari ücret ile bunun 7.5 katı arasında değişebilir. Asgari ücretin 7.5 katını aşan kazançlar emeklilikte dikkate alınmaz. Buna göre, mevcut asgari ücret üzerinden prime esas kazançlar 5004 TL ile 37 bin 530 TL arasında olabilir. Prim günü ise ayda 30 günü aşamaz. Örneğin bir şirketten ayda 30 gün üzerinden 20 bin lira, ikinci şirketten de ayda 30 gün 25 bin lira kazanç bildirilirse sizin o ay 30 gün üzerinden 37 bin 530 lira kazancınız olduğu kabul edilir, bu tutarı aşan kısım dikkate alınmaz.
Birden fazla şirkette sigortalı çalışmakta olanların SGK’ya aynı ay için bildirilen kazanç toplamları emeklilikte dikkate alınır ve emekli aylığını yükseltir. Aynı işverene ait iki ayrı şirkette çalıştığınıza göre, aylık 37 bin 530 liraya kadar olan kazanç bildirimi tek şirket üzerinden de yapılabilir.
KAMU İŞÇİSİNİN KIDEM TAZMİNATI NASIL HESAPLANIR?
Kamu çalışanıyım, emekliliği hak ettim. Maaşımızı her ayın 14’ünde alıyoruz.
15 Ocak 2023’te emekli olduğumda hangi senenin kıdem tazminatını alırım.
“Kamu çalışanısın, 2022 emeklisi oluyorsun” diyorlar. (Öner K.)
İş Kanunu uyarınca kıdem tazminatı, en son ücret üzerinden hesaplanır. Kamu işçileri ücretlerini, ayın son günü almaktadır. 14 Ocak’ta ödenen ücret, 15 Aralık – 14 Ocak tarihlerine ait çalışmanın karşılığı, yani 2022 yılına ait zamsız ücrettir. Ücret artışı 15 Ocak – 14 Şubat arasını kapsayan dönem için uygulanır. Zamlı ücreti 14 Şubat’ta alacağınızdan 2023 yılı zamlı olarak kıdem tazminatından yararlanabilmek için dilekçeyi bu tarihten sonra vermeniz gerekir. Emeklilik dilekçesini 15 Ocak’ta verirseniz, kıdem tazminatını zamsız ücret üzerinden alırsınız.
EŞİ VE BABASI MEMUR OLAN KADIN İKİ YERDEN ÖLÜM AYLIĞI ALABİLİR Mİ?
Memur babam 12 Nisan’da vefat etti. Memur olan annemin babası ise 2016 yılında öldü. Annemin dedemden maaş alma durumu var mı? Alabilirse geriye dönük talep etme hakkı bulunuyor mu? (Zeki D.)
Annenizin eşi de babası da Emekli Sandığı’na tabi olduğundan sadece babanızdan bağlanan dul aylığını alabilir. Eşi SSK veya BAĞ-KUR’lu olsaydı, iki aylığı da alabilirdi.
DOĞUM BORÇLANMASI İLE NASIL EMEKLİ OLUNUR?
Annem 27 Temmuz 1971 doğumlu. İlk işe giriş tarihi 01.10.1986’dır. O dönemde az bir süre çalıştıktan sonra evlenmiş. Üç çocuğu doğduktan sonra kısa dönemli çalışmış. Yakın zamanda işten çıkartılan annemin 3371 prim günü bulunuyor. Annem bu şartlarda doğum borçlanması yapabilir mi? Yaparsa hangi şartlarda emekli olabilir? (Sinem B.)
Anneniz emeklilikte 5150 prim günü ve 43 yaşa tabi. Yaşı doldurduğu için prim gününü tamamladığı tarihte emekli olabilir. Her bir çocuk için 720’şer güne kadar borçlanma yapabilir. Çocuklar doğduktan sonra her birinde iki yıl boyunca sigortalı bir işte çalışmadıysa toplam 2160 güne kadar doğum borçlanması yapma hakkı bulunuyor. Ancak, bu sürenin tamamını değil, prim günlerini 5150’ye tamamlayacak şekilde 1779 gün borçlanması yeterli. Bugünkü asgari ücret üzerinden borçlanma yaptığında 94 bin 955 TL ödemesi gerekir. Borçlanmayı yaptığında emekli olacağına dair SGK’dan yazı aldığı takdirde kamu bankaları kredi sağlamaktadır. Kredinin geri ödemesi, emekli aylığından kesilerek yapılır. Ödemeyi yaptıktan sonra emekli aylığı bağlanır.
